Jongeren dagen Gentse cultuurorganisaties uit
We ontmoeten Quinten, Tine, Inge en Ellen in het café van de Kazematten in Gent voor een gesprek over participatie van jongeren binnen hun organisaties VIERNULVIER, LARF! en Kopergietery. Die hebben minstens één ding gemeenschappelijk: cultuur. Ze zetten ook alle drie in op participatie van jongeren in hun organisatie én organiseren volgend jaar samen het Groot Debat in Gent. We focussen in dit gesprek op hoe jongeren vanuit hun projecten binnen Erasmus+ Jeugd en het European Solidarity Corps mee hun stempel drukken op het beleid van de organisaties.
Wij hebben die jongeren meer nodig dan die jongeren ons.
Tijd geven en nemen
Sinds 2020 wordt het beleid van VIERNULVIER mee bepaald door het Young Board, 11 jongeren tussen 18 en 30 jaar die mee aan tafel zitten bij de raad van bestuur en de algemene vergadering. Quinten is een van de leden van het Young Board die van in het begin betrokken was en nu zelf als externe coach het nieuwe Jong Panel zal begeleiden. Het Young Board vroeg om op meer niveaus dan enkel in de bestuursorganen mee beslissingen te kunnen nemen.
"We merkten heel snel dat het daar vaak gaat over zaken als Wanneer beginnen we aan dat deel van de renovaties? of Welke radiatoren plaatsen we?”, vertelt Quinten. “Veel leden van het Young Board wilden ook inspraak in zaken als personeelsbeleid of publiekswerking. Het Jong Panel is daar een antwoord op.” Leden van het Jong Panel zijn nu ook aanwezig bij werkgroepen rond communicatie en programmatie.
Tine, publiekswerker bij VIERNULVIER, benadrukt hoe dit project van in het begin een onderzoeksproject was en het Young Board op die manier de ruimte kreeg om te experimenteren en te evolueren naar het Jong Panel. “Het Young Board heeft al heel wat blinde vlekken benoemd en nu is het tijd om die aan te pakken. Na een traject van 2,5 jaar moeten we verder durven gaan dan enkel adviseren.”
Inge van LARF! valt Tine bij: “Ik denk dat door de tijd te nemen voor dat voortraject, de slaagkans groter is.” Ook Ellen is het daar mee eens: “Tijd is een belangrijk aspect als we het hebben over participatie”. Zij werkte bij Kopergietery samen met een aantal jongeren een solidariteitsproject uit in samenwerking met Fedasil. Ze organiseerden laagdrempelige theaterateliers met en voor jongeren met een vluchtverhaal.
Veel leden van het Young Board wilden ook inspraak in zaken als personeelsbeleid of publiekswerking.
Tijdens het project kregen de jongeren de tijd om zich veilig te voelen en zelf te ontdekken wat hun noden zijn en waar zij belang aan hechten. “Je merkt dat ze enorm gegroeid zijn in hun participatieve rol”, legt Ellen uit. “In het begin was hun inbreng beperkt tot deelname aan de ateliers. Later werden ze ook naar de voorstellingen begeleid en nu nemen sommigen zelfs op vrijwillige basis artistieke taken op zich.” De tijd nemen is echter niet evident in de cultuursector: “Het moet allemaal zo snel gaan, succesvol zijn en direct resultaat tonen. Terwijl sommige trajecten echt een langdurig aanloopproces vragen. Zeker als je wil dat ze een duurzame impact hebben op het beleid van de organisatie.”
Quinten Pouliart was een van de eerste leden van het Young Board bij kunstencentrum VIERNULVIER. Hij stelde zich kandidaat bij de open call van 2020 en draaide 2,5 jaar mee. Hij treedt hij nu op als coach bij het nieuwe Jong Panel van VIERNULVIER.
Meten is weten
Tine en Quinten van VIERNULVIER merken dat de moeilijke meetbaarheid van zo’n proces vaak een issue is. Daarom was er tijdens het hele traject een externe onderzoeker die in gesprek ging met de leden van het Young Board, raad van bestuur en personeel. Dat onderzoek resulteerde in een werkstuk van meer dan 60 pagina’s dat de meetbaarheid van het project vergroot, de impact duidt en zo bijdraagt aan de duurzaamheid ervan.
Ook het participatieproject ‘Nieuw Raar Europa’ van LARF! zet in op beleidsparticipatie. Gespreid over twee jaar maken jongeren vier podcasts over thema’s waar zij wakker van liggen. Vier jonge kunstenaars hosten de podcast en betrekken de jongeren actief in het creatieproces. Gaandeweg krijgen de jongeren, vaak met een kwetsbare achtergrond, handvaten aangereikt om meer betrokken te worden bij de werking van LARF! en die mee te beïnvloeden. Ook hier benadrukt Inge hoe belangrijk het is om jongeren de tijd te geven om zich thuis te laten voelen en op hun eigen tempo te ontdekken hoe of wat ze willen bijdragen. “Soms leggen wij een zware druk op die gasten. Voor veel van hen is theater iets nieuws en wij denken dan dat we hen even snel bij ons beleid kunnen betrekken. Je zou mij ook niet moeten vragen om naar het voetbal te gaan kijken en daar mijn zegje over te doen.”
Het Young Board heeft
al heel wat blinde
vlekken benoemd en nu
is het tijd om die aan te
pakken.
Op organisatieniveau heb je ook geduld nodig. Jongeren laten participeren in het beleid is nieuw. Er is tijd nodig om zo’n mentaliteitswijziging binnen de organisatie te creëren.
Ook Ellen van Kopergietery ziet de noodzaak om projecten te verduurzamen, zodat het procesmatig werken uiteindelijk overgaat in iets structureels. “Dat is juist de kracht van projecten zoals onze samenwerking met Fedasil. Je start met bewustwording en legt een duidelijke nood bloot. Maar het is essentieel dat het daar niet bij blijft. Het is actie op lange termijn die werkelijke veranderingen teweegbrengt. En pas dan kan je meer dan een steentje verleggen.”
Tine Theunissen werkt als publiekswerker bij kunstencentrum VIERNULVIER in de Vooruit in Gent. Ze was altijd al bezig met participatieve projecten en nam sinds 2020 mee het initiatief om het Young Board op te starten.
Kunst ♥ jeugdwerk
Uit zo’n projecten blijkt ook de kracht van non-formele methodieken. Ellen: “Jongeren vinden via theater een methode om hun stem te uiten. Vaak voelen jongeren dat ze hun verhaal niet kunnen vertellen op school of geen hobby’s vinden waar dat wel lukt. Kunst kan een antwoord zijn en jongeren verschillende vormen van non-verbale expressie aanreiken om hun stem vorm te geven.”
Tijd is een belangrijk aspect als we het hebben over participatie.
Ook LARF! slaat die weg in. Iedere maand organiseren ze ‘Knal_Interval’, waar ze jongeren tussen 16 en 20 jaar een plek geven om hun eigen werk te laten zien. Inge: “Ofwel doen ze alles zelf en hebben ze geen hulp nodig, ofwel bieden wij een coach aan en kunnen ze repeteren in huis.”
Dit soort initiatieven bevordert ook beleidsparticipatie. "Door anderen aan het werk te zien tijdens zo’n ‘Knal_Interval’, doen sommige jongeren inspiratie op en komen ze zelf bij LARF! aankloppen om een eigen project op te zetten. Op die manier breken jongeren binnen in het aanbod van LARF! en dringt hun stem door tot de werking van de organisatie”, vertelt Inge trots.
De projecten bevinden zich allemaal op het kruispunt van kunst en jeugdwerk en die kruisbestuiving blijkt heel krachtig te zijn. Dat bevestigt Tine: “Het was echt een eyeopener tijdens het infomoment van JINT, waar ik veel mensen tegenkwam uit het jeugdwerk. We leerden compleet nieuwe participatiemethodieken kennen.
Ellen is publieksmedewerker bij Kopergietery in Gent, een creatiehuis rond theater, dans en muziek. Ze is er aan de slag als scholen- en publiekswerker en trekt het solidariteitsproject met Fedasil.
Groot Debat
Die combinatie van jeugdwerk en cultuur zet zich verder in andere projecten, waardoor de samenwerking tussen beide sectoren ook structureel verankerd geraakt. In de aanloop naar de verkiezingen van 2024 zetten de Gentse Jeugddienst, LARF!, Kopergietery en VIERNULVIER zich samen in voor het Groot Debat in Gent. Daar zullen 750 jongeren samenkomen, in debat gaan met politici en er hun standpunten rond zes thema’s naar voor brengen. En dat is niet toevallig. Gent is in 2024 Europese Jongerenhoofdstad, een titel die het European Youth Forum jaarlijks toekent aan steden die empowerment en participatie van jongeren centraal stellen en de Europese identiteit versterken.
In aanloop naar het debat werken de organisaties samen met verschillende scholen. Hier krijgen jongeren de kans om via kunst hun stem om te zetten in tastbare creaties. Elke tweedaagse sessie begint met een expert in de klas die komt vertellen over een specifiek onderwerp en debatten leidt. De volgende dag vertalen de jongeren hun argumenten naar een creatieve output, samen met de artistieke begeleiders van onder meer Kopergietery, LARF! of VIERNULVIER.
Cultuur en jeugdwerk kunnen op die manier krachtige partners zijn die elkaar versterken in hun ambities. “Wij hebben die jongeren veel meer nodig dan die jongeren ons”, lacht Tine. “Bij hen zit de bron van verandering: daar moet de energie naartoe gaan.” Quinten vult aan: “Jonge mensen als permanente uitdagers van organisaties en systemen, dat zou een mooie ambitie kunnen zijn.”
Inge Goddijn is algemeen verantwoordelijke bij LARF!, een cultuureducatieve organisatie uit Gent waar kinderen en jongeren centraal staan. Met LARF! zette ze het participatieproject ‘Nieuw Raar Europa’ op.
Tekst: Lies Jacob en Laure Lambert
Beeld: Stein van der Looij
Dit artikel verscheen in de 10e editie van het SCOOP-magazine.