Ontmoeting in tijden van conflict: Op inleefreis naar Palestina met Tumult
Tumult wil bij kinderen en jongeren ‘talent voor samen leven’ aanwakkeren. Ontmoeting faciliteren is een manier om dat te bereiken, lokaal maar ook via internationale projecten. Daarover gaan we in gesprek met Tumult-vrijwilliger en bestuurslid Toon Van Miert.
Ontmoeting helpt om te werken aan actief burgerschap, empathie en solidariteit.
Vanwaar komt jouw Tumult-engagement, en wat heeft het jou al geleerd?
“De basis van mijn vrijwilligerswerk bij Tumult is gelegd toen ik in Ghana op uitwisseling was met AFS. Terug thuis bleef ik gegrepen door het intercultureel leren. En dan zag ik een oproep van Tumult, ze zochten koks voor hun kampen. Ik hapte toe, maar had dat bijna op het laatste moment weer afgezegd. Ik dacht “wat ga ik daar doen, ik ken die organisatie en die mensen niet”. Gelukkig ben ik toch meegegaan.” (lacht)
Wie is Toon van Miert?
- jeugdwerkinstructeur
- vrijwilliger bij Tumult sinds 2016
- bestuurslid bij Tumult sinds 2019
- in het dagelijkse leven software ingenieur
"De deelnemers waren vooral jongeren vanaf vijftien jaar, vaak met een vluchtverhaal. Ik belandde meteen in datzelfde bad van intercultureel leren. Tumult wil naast praktisch aan de slag gaan met interculturaliteit ook een visie vormen. Hoe stel je je op als Belgische maatschappij om die jongeren hier te verwelkomen en te helpen integreren? Voor het kamp had ik ook mijn instructeurscursus gedaan. Ik deed stage bij Tumult en de trein was vertrokken. Ik stapte in hun werkgroep internationaal en heb zo al verschillende binnenlandse cursussen en kampen kunnen begeleiden. Maar ook buitenlandse inleefreizen, inclusief Erasmus+-uitwisselingen!”
“Mijn engagement bij Tumult heeft mijn eigen referentiekader zeker verbreed. Ik heb ook veel geleerd op sociaal vlak en gezien hoe mensen die in moeilijke situaties opgroeien enorm kunnen doorzetten en krachtig zijn. En uiteraard de ambiance bij onze activiteiten, die is altijd heel groot.” (lacht)
Voor de inleefreizen werken jullie samen met lokale partners. Hoe verloopt dat en welke waarden spelen een rol?
“Wat wij belangrijk vinden is ‘youth empowerment’. We willen dat jongeren hun stem kunnen laten horen. Dat ze in een project uitgedaagd worden in hun ideeën over globalisering en democratie. Ecologie wordt ook steeds belangrijker, zowel voor de vrijwillige begeleiders als voor de deelnemers. Die zijn bijvoorbeeld geschokt als ze ergens komen waar het afval nog verbrand wordt. Dan ga je daarover het gesprek aan.”
"Wederkerigheid is ook iets waar we belang aan hechten. Niet enkel voor onze groep, maar ook voor de ontvangende jongeren moeten de samenwerking een meerwaarde zijn. Soms is wederkerigheid letterlijk te nemen: zo hebben we een groep uit Kosovo hier in België kunnen ontvangen. Dat was ook heel waardevol. Voor de inleefreis naar Palestina liep het kiezen van een partner anders. Daarvoor spraken we het netwerk aan van Westhoek-Vredeshoek, een netwerk dat vanuit oorlogsherdenking actief aan vrede wil werken.”
Van oorlogsherdenking naar vredeswerking
Westhoek-Vresedhoek verenigt vredesspelers. Ze laat een kritische stem horen in debatten over oorlog en vrede, en ondersteunt 18 gemeenten in de Westhoek om een actief, inspirerend vredesbeleid uit te bouwen.
Wat halen deelnemers – zowel jongeren van hier als die ter plaatse – uit zo’n reis?
“Het blijft me telkens verbazen hoe ingrijpend zo’n reis is. Twee of drie weken met een groep Vlaamse en lokale jongeren samen zijn, zet dingen in gang. Ze krijgen veel autonomie, worden persoonlijk uitgedaagd en leren ook voor zichzelf opkomen. En natuurlijk die ontmoetingskansen! Iemand van dezelfde leeftijd ontmoeten met een totaal ander verhaal, zoals een jongere uit Palestina: dat blijft je bij.”
“Daar wilden we iets mee doen. Na de reis hebben we een fototentoonstelling gemaakt: iedere jongere heeft een foto van de uitwisseling gekozen en daar een stukje tekst bij geschreven. Die tentoonstelling toert nog steeds rond in scholen en gemeenten in de Westhoek.”
“Die ontmoeting helpt ook wel om te werken aan competenties zoals actief burgerschap. Of om toch een empathie of solidariteitsgevoel aan te wakkeren. Soms ervaar je door de verschillen eerst negatieve reacties, maar merk je nadien pas dieperliggende zaken. Die ontmoeting is wel nodig om voorbij het conflict te kijken. Want wrijving creëert ook warmte. Je zoekt dan manieren om je daar niet aan te verbranden.”
Zie je ontmoeting als essentieel om conflict tegen te gaan of wederzijds begrip te creëren?
“Essentieel zou ik niet zeggen. Maar het helpt zeker. De ruimte om interculturele competenties te verwerven staat onder druk in het huidige politieke klimaat. Dus ik denk dat we er goed aan doen door toch actief de ontmoeting op te zoeken. In het buitenland, maar ook binnen Tumult zelf met activiteiten in België.
Hoe ga je in dialoog met jongeren over conflict en vrede? Welke uitdagingen zie je?
“In het geval van Palestina is dat nu natuurlijk brandend actueel. We hadden net terug afgesproken met de groep vlak na de gebeurtenissen in Israël en Gaza. Daar waren ook een aantal Palestijnen bij die we hier in België ontmoet hadden. Dat was heel heftig. Je merkt dat die spanningen hier ook leven, dat er snel in twee kampen wordt gedacht. Onze jongeren gaan wel actief het gesprek aan, wat heel positief is.”
“Tegelijk merk je dat jongeren van daar anders kijken naar het idee dat ‘zolang er dialoog is, je verder moet proberen gaan’. Een situatie van bezetting en geweld is voor veel van hen geen basis om vanuit een evenwaardige positie het gesprek aan te gaan. Als je dan praat over mensenrechten of kinderrechten is dat een moeilijke kwestie. Een situatie veroordelen als schending van rechten omdat het conflict in alle hevigheid woedt is één ding. Maar ze begrijpen bijvoorbeeld niet dat wij toegang hebben tot drinkbaar water niet per se als mensenrecht beschouwen. Ik zie wel dat het niet zo eenvoudig is om de theorie rond mensen- en kinderrechten altijd in de praktijk toe te passen. Dat moet je echt in het grotere globale en maatschappelijk plaatje bekijken.”
Tumult in een notendop
Tumult is een erkende jeugdwerkorganisatie met extra aandacht voor kinderen en jongeren in armoede of met een vluchtverhaal. Samen met kinderen, jongeren en hun begeleiders in de vrije tijd werkt Tumult aan een samenleving waar jongeren geen uitsluiting moeten ondervinden. Dat kan gaan om uitsluiting door onbegrip, over pesten en ongelijke kansen tot racisme en discriminatie. Daarbij richt Tumult zich liever op oplossingen dan op het negatieve.
Werken jullie bij Tumult actief rond mensen- of kinderrechten?
“Dat vraagstuk leeft inderdaad bij ons. Het is vooral het vertrekpunt, de filosofie van waaruit we onze organisatie opbouwen. We spelen er niet echt op een thematische manier op in, we hanteren de rechten van kinderen en jongeren vooral als startpunt. Van daaruit zetten we dan activiteiten op, eerder dan het thema op zich uit te diepen. Binnen de context van onze internationale uitwisseling komt dat terug naar boven. Vorig jaar in Libanon wisselden we uit met de Youth Democratic Organisation, dit jaar werken we voor Montenegro ook in het kader van Westhoek-Vredeshoek. Daar komt het thema zeker aan bod.”
Wat zijn voor jou en de ploeg bij Tumult de grootste uitdagingen?
“Kijken hoever we met de jongeren kunnen gaan op inhoudelijk vlak. En hoe dat bij hen een blijvende impact nalaat. Wat we doen is het faciliteren van die mogelijkheid. Hoe kunnen we onze inhoud dan op zo’n manier aanbrengen dat het bijblijft bij de jongeren? Tegelijk is het fijn te zien dat er telkens weer ruimte is voor vrijwilligers om dingen uit te proberen en op hun manier aan te pakken.”
De ruimte om interculturele competenties te verwerven staat onder druk in het huidige politieke klimaat.
Is er iets waar je graag nog meer op in zou zetten?
“Misschien wel meer werken rond een visietekst en daarmee naar buiten komen. Een beetje zoals Tumult dat vroeger ook deed. Onze werking mag blijven zoals ze is. Maar door onze ervaring hebben we een schat aan kennis en waardevolle inzichten. Die zouden we nog meer naar boven kunnen halen. Onze boodschappen kunnen we nog vaker en beter de wereld insturen.”
Ik hoop dat dit artikel daar alvast heeft toe bijgedragen. Bedankt!
De vele gezichten van ontmoeting
Tumult faciliteert ontmoeting niet alleen lokaal, maar ook internationaal:
- Via haar European Solidarity Corps Quality Label realiseert Tumult samen met AFS Tournée Voluntier: korte buitenlandse vrijwilligerservaringen voor haar doelgroepen.
- Via hun Erasmus+ Accreditatie organiseert Tumult jaarlijks twee inleefreizen. In 2024 trekken ze naar Turkije en Montenegro.
- Met steun van Erasmus+ Jeugd zette Tumult met PIN vzw in 2017 het project Navigate Youth op, dat jonge nieuwkomers beter toeleidt naar vrije tijd.
Tekst: Barbara Cleynen
Beeld: Tumult