What’s strong with you?
Elk jaar nemen meer dan honderd jeugdwerkers via JINT deel aan een meerdaagse vorming of studiebezoek in het buitenland. In december trokken Hanne, Ayham en Paata samen met 35 andere jeugdwerkers uit heel Europa naar Finland voor een studiebezoek over jeugdwerk en mentaal welzijn. Lees over hun ervaringen en inspiratiebronnen om mentaal welzijn te verweven in hun werk als trainer.
Mentale gezondheid is niet iets waar je alleen over moet praten als er iets aan de hand is. Het is eerder een soort levensstijl.
Kan je ons even meenemen, Hanne, in het programma van het studiebezoek?
Hanne: We bezochten in en rond Helsinki organisaties die rond mentaal welzijn werken en kregen inzicht in hoe het welbevinden van jongeren ondersteund wordt, ook in andere domeinen dan jeugdwerk. Zo deelde de organisatie Mieli heel wat tools, toonde GutsyGo hoe ze met scholen projectweken uitwerkt en leerden we van Muudi hoe racisme en mentaal welzijn samenhangt.
Wie is Hanne?
Hanne Gevaert werkt voor Cachet vzw in Leuven, dat jongeren die ervaringen in de jeugdzorg hebben een stem geeft en laat dromen over hun toekomst. Hanne: “Kleine aanpassingen hebben vaak een grote impact op het welzijn van jongeren.”
Welke inzichten nemen jullie mee uit het studiebezoek?
Paata: Ik leerde dat Finse jongeren klimaatangst ervaren, wat voor mij een ongewoon concept is. Klimaat is iets waar jongeren in de Kaukasusregio minder bezorgd om zijn. Mensen in hun regio komen om door conflicten. Hoewel klimaatopwarming op lange termijn meer mensen treft, is het niet die angst die in de lucht hangt in mijn land.
Wie is Paata?
Paata Alaverdashvili is een internationale vormingswerker met thuisbasis Tbilisi in Georgië. Hij geeft workshops over ‘inner peace’ en traumaverwerking aan jeugdwerkers en jonge activisten uit conflictgebieden. Inzichten en tools uit andere Europese landen inspireren zijn werk.
Ayham: Heel sterk hoe leerlingen in Finse scholen elke week een uur les krijgen over mentaal welzijn. Leraars krijgen daar ook opleiding voor. Met de recente ervaringen met covid, oorlog en de energiecrisis vind ik dat jongeren dat verdienen. Die concrete praktijk kan ik nu ook in mijn werk voorleggen.
Wie is Ayham?
Ayham Saloum komt uit Syrië en werkt voor PIN vzw aan de inburgering van nieuwkomers. Hij begeleidt ook vormingen voor JINT. Mentaal welzijn is voor hem een nieuw thema dat hij tijdens zijn Europese opleiding ‘Training of Trainers’ volop aan het verkennen is.
Nemen jullie dingen mee in jullie eigen werk?
Paata: Een van de tools die ik fantastisch vind is ‘See me, hear me’. Dat is een gids die jongeren helpt met elkaar in contact te treden met boodschappen als “zeg me dat ik belangrijk voor je ben” of “laten we dingen samen doen”. We kregen ook mooie posters met ‘coping skills’, ‘rollercoaster van emoties’ of mijn favoriet ‘my safety net’. Die tools helpen jongeren om zich kwetsbaar op te stellen en elkaar positief te beïnvloeden. Ze zijn in het Engels beschikbaar op de website van MIELI, een Finse organisatie voor jongerenwelzijn. Ik wil de tools meteen inzetten bij jongerenorganisaties in Tbilisi.
Hanne: Ik ben fan van check-in momenten bij de start van een activiteit of overleg. Ik laat onze jongeren landen: om even alles aan de kant te zettenen te laten weten aan de anderen waar je nog mee zit. Deze check-in momenten zorgen voor onderlinge verbinding, ook met het thema van de activiteit. Tijdens de training kregen we een aantal affiches mee waarvan ik er al eentje gebruikte als check-in, de Hand of Mental Health.
Waarop letten jullie als je zelf internationale vorming rond welzijn opzet?
Paata: De kern van een training rond welzijn is nadenken hoe mensen zich veilig voelen. Wanneer voel je je verbonden of bedreigd? Welke factoren spelen een rol? Dan is het aan de groep om een veilige ruimte te creëren. Elke context vraagt een eigen methodische aanpak en eigen oplossingen. Daar moet je als trainer bewust mee omgaan.
Ayham: Wat wij doen in de training ‘Move for Wellbeing' die ik binnenkort begeleid in Nederland, is ruimte geven aan deelnemers om hun eigen werkvormen te creëren. Want wat werkt in de ene context werkt daarom niet in een andere. We gaan vooral bewegen: leren om meer lichaam dan hoofd te gebruiken. Het zal een training zijn van jeugdwerkers voor jeugdwerkers. We onderzoeken onze rol als jeugdwerker en proberen onze grenzen te begrijpen én te stellen. Wij zijn geen psychologen.
Wat zijn dan limieten aan de rol van jeugdwerker?
Ayham: Ik moet mezelf blijven vertellen dat de mentale gezondheid van de deelnemers niet alleen mijn verantwoordelijkheid is. Mentale gezondheid is ook niet iets waar je alleen over moet praten als er iets aan de hand is. Het is eerder een soort levensstijl. Sporten of praten met vrienden werkt preventief. Jongeren doorverwijzen naar hulpverleners helpt ook vaak.
Paata: Ik wil ook cultuurspecifieke elementen aanhalen, bijvoorbeeld het verschil tussen individualistische en collectieve culturen. Mijn collega’s uit Nederland vertellen me dat eenzaamheid een groot probleem is. Er is gebrek aan verbinding. In Georgië is de persoonlijke ruimte net heel beperkt. Daarom stimuleert het jeugdwerk In Nederland jongeren om zich open te stellen, terwijl jeugdwerkers in Georgië jongeren beter grenzen leren stellen. Jeugdwerkers kunnen jongeren hierin begeleiden en ondersteunen.
Willen jullie nog iets kwijt?
Hanne: Als ik zie hoe weinig er geïnvesteerd wordt in mentale gezondheid, dan doet dat pijn. Tegelijkertijd besef ik hoe waardevol ons werk met de jongeren is. Eén van de trainers zei dat het zo belangrijk is om jongeren te vragen “What is strong with you?” en niet “What is wrong with you?”.
Ayham: We moeten ook kritisch blijven over de hele beweging rond mentaal welzijn. Ik denk dat we de problemen soms groter maken door er zoveel over te praten. Het is goed dat we het recht hebben om ons niet goed te voelen, maar in de realiteit kan je niet altijd een safe space creëren.
Paata: Bovenal moeten we mild zijn voor onszelf als jeugdwerkers. We zijn niet perfect.
'Walk the talk tips’ van Hanne, Paata en Ayham
Hoe geef je tijdens een vorming het om het welzijn van begeleiders en deelnemers de nodige aandacht?
- Maak ruimte in het programma om elkaar beter te leren kennen, niet enkel tijdens de pauzes of ’s avonds.
- Start met een check-in en sluit af met een check-out: hoe gaat het met iedereen, welke noden zijn er, hoe zit je erbij… ?
- Voorzie voldoende pauzes van een half uur zodat je de tijd hebt om tot jezelf te komen én nog wat uit te wisselen met de andere deelnemers.
- Kan je een dag extra inplannen in je programma? Dat creëert ruimte voor persoonlijke reflectie en verbinding in de groep.
- Werken met kleinere groepen kan helpen om elkaar beter te leren kennen en samen te werken.
- Zorg voor aangename en niet te kleine werkruimtes. Als je wil praten over welzijn, moet je lichaam ook relaxed zijn.
- Een individuele kamer zorgt ervoor dat je je af en toe kan terugtrekken om tot jezelf te komen.
- De natuur zorgt mee voor rust. Ayham: “Er ligt iets in handen van de mensen, maar ook in de handen van de natuur.”
3 x inspiratie uit Finland
- Mieli is een expertise- en ondersteuningscentrum rond mentale gezondheid. Het biedt ook handige tools aan om rond mentaal welbevinden en gezondheid te werken met jongeren. Heel wat materiaal is in het Engels beschikbaar.
- GutsyGo ontwikkelde een innovatie tool om aan vredeseducatie te doen op scholen en in steden.
- Muudi is een project dat de mentale gezondheid van jongeren die racisme ervaren bevordert. Het werd opgezet door Yeesi, de Finse Youth Mental Health Association.
Internationale vormingen
Ook zin om frisse inspiratie en nieuwe inzichten op te doen in een andere omgeving? Ontdek het aanbod aan internationale vormingen en stel je kandidaat voor de aangegeven deadline.
Tekst: Inez Adriaensen en Sofie Van Zeebroeck
Beeld: Hanne Gevaert en Ayham Saloum
Dit artikel verscheen in de 9e editie van het SCOOP-magazine.