Europese cement tussen de lokale bakstenen

Internationale samenwerking als volwaardige pijler binnen de werking

Elke vrijwilliger is anders, allemaal fleuren ze op hun manier onze werking mee op.

mu-zee-um

Feest! Op 1 februari 2021 blies mu-zee-um, de unieke draaischijf voor kunsteducatie in Oostende, 20 kaarsjes uit. Al bijna even lang vormt internationale samenwerking een volwaardige pijler binnen de werking. Een mooi moment om even internationaal terug en vooruit te blikken met Ewout Vanhoecke, coördinator van bij de start, en Liesje Coghe, stafmedewerker sinds 2013.

Op een zonnige lentedag klop ik aan bij mu-zee-um. Dat het een open en creatief huis is waar mensen van alle leeftijden en achtergronden welkom zijn om kunst te voelen en te proeven, voel je onmiddellijk.

De gang naar het atelier is een heuse memory lane: een meterslange rij foto’s maakt me nieuwsgierig. Elke foto is een verhaal op zich, een warme herinnering aan een internationaal project, van Helsinki tot Barcelona, van Nieuw-Caledonië tot Kamtsjatka. Die projecten, dat zijn er indrukwekkend veel: op de teller staan intussen 26 groepsuitwisselingen, 24 ontvangen Europese vrijwilligers, 22 uitgezonden vrijwilligers en 4 strategische partnerschappen. Allemaal door 3 betaalde krachten met trouwe ondersteuning van de voorzitster van mu-zee-um.

Europese zaadjes

Het begon met Liesbet die in 2003 mu-zee-um vroeg om haar EVS zendorganisatie te zijn. Ewout: “Ik verdiepte me in de filosofie van EVS en nam alle paperassen door en ja, dit wilde ik een kans geven.” Het vrijwilligersproject van Liesbeth in Portugal startte moeizaam. Dus stapte Ewout het vliegtuig op naar Portugal en ging ter plekke de knoop mee ontwarren.

Dit was het keerpunt, niet alleen voor Liesbet, maar ook voor de internationale samenwerking van mu-zee-um. Ewout: “Toen ik terugkwam, dacht ik dat zoiets ook tof zou zijn voor hier bij ons in Oostende.” En de rest is geschiedenis.

Die jongeren waren nog nooit van het eiland geweest. Hun gemeenschapsgevoel raakte onze jongeren en ons heel sterk.
Liesje

Stap voor stap internationaal meegroeien

In 2005 ontving mu-zee-um voor het eerst een Europese vrijwilliger in Oostende. Ewout: “Uit de massa’s CV’s en motivatiebrieven sprong Henni uit Finland eruit. Toen ze ons belde, kon ze wat basiszinnen in het Nederlands zeggen. Dat toonde haar motivatie.”

Tot in 2015 kwam er telkens 1 vrijwilliger voor 1 jaar de werking versterken. Vanaf dan werden het er 2, die in overlappende tandems samenwerken en verbinding maken tussen de verschillende projecten. Het typeert de internationale werking van mu-zee-um: stap voor stap meegroeien met de eigen werking. Organisch van het ene project in het andere rollen, zonder strak plan.

Van EVS naar groepsuitwisselingen

Toen de jongerenwerking begon te groeien, rolde mu-zee-um vanzelf de groepsuitwisselingen in. Ewout: “Onze eerste uitwisseling was in 2006 met Henni’s circusschool in Helsinki. We werkten rond het thema licht en donker en vertrokken vanuit het werk van de Oostendse kunstschilder Léon Spilliaert en de Finse Helene Schjerfbeck. Generatiegenoten met gelijkaardig werk die elkaar toch niet kenden.” De toon was gezet: ook in de 23 volgende groepsuitwisselingen stond kunstbeleving centraal.

De uitwisseling met een jongerenorganisatie in Nieuw-Caledonië (Frans overzees gebied) springt er voor Liesje uit. “Het was hun eerste internationale samenwerking ooit. Die jongeren waren nog nooit van het eiland geweest. Hun gemeenschapsgevoel raakte onze jongeren en ons heel sterk. Wat het individu wil is ondergeschikt aan het belang van de gemeenschap.” En dat brengt ook bijzondere anekdotes mee. Liesje: “Het is een afspraak in die gemeenschap dat er op het eiland geen alcohol is om verslaving te voorkomen. Toen wij Vlamingen wat ziekjes waren door de andere eetgewoonten, brachten ze ons toch één biertje dat ze op de kop getikt hadden. Ze dachten dat we ziek waren omdat we zonder alcohol moesten leven en wilden ons er zo bovenop helpen. (lacht) Een heel mooi en gastvrij gebaar als je erover nadenkt.”

Iedereen zichzelf

Mu-zee-um wil een open huis zijn voor alle jongeren. Liesje: “We verwelkomen hier een allegaartje aan jongeren die je normaal niet samen ziet rondhangen in Oostende en die ook niet altijd iets met kunst hebben. Hier krijgen ze de kans samen te werken met bekende kunstenaars en aanstormend talent. Wat hen bindt is een groot positivisme, iedereen mag en moet zelfs zichzelf zijn. Negatieve schakels worden aangepakt en afgeblokt.”

Die diversiteit trekt mu-zee-um ook door in de groepsuitwisselingen. Inclusief werken is een vanzelfsprekendheid. Ewout: “We hebben precies een radar om jongeren te spotten die extra deugd aan een uitwisseling kunnen hebben. Dat ik in een vroeger leven 8 jaar les gaf in het bijzonder onderwijs heeft me daar zeker bij geholpen. We gaan met hen in gesprek en nemen hen zo mee in ons verhaal. Labels of beperkingen vallen weg, de
rest van de groep weet niet wie er een rugzakje meedraagt en dat maakt het zo mooi.”

Liesje beaamt: “We nemen ook jongeren mee die nog nooit gereisd hebben. Het verschil voor en na is groot. Zelfvertrouwen is de sleutel, jezelf mogen zijn. We zien de jongeren in een andere omgeving openbloeien. Taalbarrières vallen weg, iedereen spreekt intussen ‘mu-zee-um Engels’. Je kan de jongeren zoveel meer bieden, hun oogkleppen open zetten. De wereld wordt plots groter. Ze durven nadien zoveel meer. We pushen niet, maar laten hen zelf springen en mee aan het stuur van het project zitten. Allemaal heel natuurlijk en gemoedelijk.”

Na een internationaal project blijven de meeste jongeren meedraaien in de jongerenwerking van mu-zee-um. Ewout: “Met elke uitwisseling schuift onze leeftijdsgrens op. Eerst ontvingen we jongeren tot 20 jaar, intussen hebben we nog steeds ‘jongeren’ van bijna 32 aan boord.” (lacht)

Door Covid-19 liggen er nog enkele projecten op de plank. Uitkijken is het naar de volgende groepsuitwisseling voor Vlaamse en Finse jongeren met een beperking en waar hun begeleiders mee deelnemer zijn. Een stap verder in volwaardig inclusief werken! Liesje: “Wat we hier in Oostende doen, willen we ook internationaal doen en daar echt voor gaan! Ook met de komst van 2 NEET-vrijwilligers (Not in Employment, Education or Training) uit Noorwegen die 2 maanden komen meedraaien.”

Elke vrijwilliger is anders, allemaal fleuren ze op hun manier onze werking mee op.
Ewout

Expertise delen

Groeien van het ene project naar het andere project, het is de rode draad. Vanuit de zin om expertise internationaal te delen, en vooral dan rond inclusief werken, is mu-zee-um de laatste jaren ook aan de slag in verschillende strategische partnerschappen (KA2) in Erasmus+ Jeugd. Ewout: “In het TANDEM-project hebben we bijvoorbeeld gewerkt aan innovatieve tools om mensen met een beperking een museum te laten
ontdekken. En tegen de zomer starten we ons nieuwe Partnership for Creativity ‘I AM’ (Inclusive and Accessible Museum) dat afstandsbezoeken aan musea mogelijk maakt. Niet alleen relevant voor jongeren die door ziekte niet naar een museum kunnen of ver van musea wonen, maar in deze coronatijden ook brandend actueel.”

Internationale badstad

Hun internationale enthousiasme dragen ze ook uit in Oostende. Liesje: “Onze Europese vrijwilligers komen in contact met veel andere jongeren en maken hen zo warm voor Europees vrijwilligerswerk. En we hebben enkele locals die regelmatig komen piepen of er al een nieuwe vrijwilliger aangekomen is. Soms zelfs met een welkomwoordje voorbereid in hun moedertaal.”

Mu-zee-um neemt ook een coördinerende rol op naar andere Oostendse organisaties die ook vrijwilligers ontvangen, zoals Duinhelm (Briek) dat een vrijetijdsaanbod voorziet voor jongeren met een beperking, en Horizon Educatief, een ervaringsgerichte educatieve dienst. Ewout: “We ondersteunen hen waar nodig. Zo nemen we alle administratie op ons en zorgen we voor huisvesting zodat zij zich ten volle kunnen concentreren op de vrijwilliger en later zelf het heft in handen kunnen nemen. Oostende is klein, het is fijn een Europese community te zien groeien.”

Tweede thuis

Voor hun 20ste verjaardag ontving mu-zee-um tientallen online verjaardagswensen. Mooi om zien is dat, naast Jan Decleir of prinses Delphine van Saksen-Coburg, ook bijna alle voorgaande Europese vrijwilligers mee vieren. Rode draad in hun wensen: mu-zee-um is een familie, een warme vrijplaats om te leren en te groeien.

“Dat is zo”, beamen Ewout en Liesje volmondig. “Onze vrijwilligers zijn vaste waarden in het team. Elke vrijwilliger is anders, allemaal fleuren ze op hun manier onze werking mee op. Het stopt niet als het project afgerond is. Ze blijven terugkomen naar Oostende en het is dan alsof ze nooit weg geweest zijn. Twee vrijwilligers wonen intussen in Oostende. En we vierden al mee op 2 trouwfeesten.”

De volgende 20 jaar

Liesje: “Zonder onze internationale projecten zouden we niet zijn wie we nu zijn. We kijken heel anders naar wat we doen en wie we zijn.” Of hoe internationaal het cement vormt voor hun eigen lokale werking. En als het aan Ewout en Lies ligt, dan blijft mu-zee-um internationaal verder groeien. “Vooral dan in ons inclusief werken. We dromen ervan om een soort van Europese draaischijf te kunnen zijn, een houvast voor inclusieve projecten. Bottom-up, waarbij wij niet alles weten, maar waar we elkaar steunen en verder duwen, expertise borgen en uitdragen.”

 

Dit artikel verscheen in de 5e editie van het SCOOP-magazine. Een overzicht van alle edities vind je hier

Lees verder