Jongeren denken het ondenkbare
‘The Unthinkable Experiment’ zoekt via jongeren naar systemen en wetten voor een nieuwe samenleving. Het project ontstond in 2020 tijdens de pandemie op initiatief van kunstenaar Koen Vanmechelen en Caroline Pauwels, toenmalig rector van de VUB. In 2023 ging ook de derde editie van dit participatieproject door in de omgeving van LABIOMISTA. Dit hoofdstuk staat in thema van ‘beweging’. We spreken Emile von Schomberg, hij faciliteerde afgelopen zomer twee van de drie achtkoppige groepen en deelt zijn ervaring van deze bijzondere zomer met ons.
De deelnemers delen de wil om bij te dragen aan de wereld, om verandering teweeg te brengen en daar kunnen duurzame vriendschappen uit ontstaan.
Beweging
In de natuur rond LABIOMISTA speelde zich deze zomer een eigenaardig tafereel af. In ware thinking boxes zonderden 24 jongeren zich af van de wereld om het ondenkbare te bedenken. Ze verlieten de structuur van de maatschappij om fundamentele concepten opnieuw uit te vinden. Eén zaak stond vast, het thema: ‘movement’. Vanuit alle hoeken, over de grenzen van disciplines heen en uit verschillende lijnen van denken, kwamen lokale en internationale deelnemers samen. “Eén woord, kan veel kanten opgaan. Bij sommigen riep ‘beweging’ de connotatie met natuurkunde op, zoals fysische golven, voor anderen was beweging net iets heel politieks”, vertelt Emile.
Dit programma is een oefening voor de deelnemers die in het formeel onderwijs amper voorkomt: trainen om het ondenkbare te denken.
Denk het ondenkbare
De ambitieuze jeugduitwisseling laat informeel en intercultureel leren net dat stapje verder zetten. “Universitaire opleidingen zouden inzichten moeten verbreden maar in de praktijk zijn ze vooral vernauwend en daar wil het project mee breken”, weet Emile ons te vertellen. Tijdens ‘Chapter: Movement’ werden de deelnemers van begin af aan heel open gelaten, tot occasionele frustratie van de deelnemers.
Als facilitator was Emile’s rol tegenvragen stellen en praatpaal zijn. Hij stuurde de groep niet, maar ondersteunde: “Het idee is dat deelnemers in een structuurloos programma worden gestimuleerd om te durven denken. Dat ze durven innovatief zijn. Dit programma is een oefening voor de deelnemers die in het formeel onderwijs amper voorkomt: trainen om het ondenkbare te denken. Zo ben je verantwoordelijk voor je eigen creatie en je eigen innovatie.”
Crossfertilisatie en feedback
De eerste drie dagen werken de deelnemers alleen, met twee of in groep om verschillende concepten uit te denken. De output van hun ideeën kon elke vorm aannemen: een academisch artikel, dans, een campagne, een beeldend werk, een project… Na deze drie dagen, wanneer hun ideeën vaak nog maar amper op papier stonden, kwamen de drie groepen van acht deelnemers samen om gedachten uit te wisselen. Ze kregen feedback op hun werk van een expertenteam dat uit professoren, politici en kunstenaars bestond.
Dit transdisciplinair team bracht nieuwe perspectieven vanuit hun achtergrond waardoor de deelnemers, dankzij feedback en crossfertilisatie, verder aan de slag konden met een nieuwe blik. Een intermezzo in Brussel bracht hen nog meer inspiratie en prikkels. Spelend met het thema van beweging volgden ze interactieve sessies: een dancebattle, een culturele wandeling door Molenbeek en een momentje om tot rust te komen met yoga.
Initiatief als output
Opgeladen en met nieuwe input smeten de deelnemers zich voor de laatste vier dagen op hun eindwerk. De uitkomsten zijn heel uiteenlopend, en de voornaamste rode draad van de output was ‘initiatief’. Eén groep had een groot blok ijs gesculpteerd met binnenin een klok. Deze werd gesmolten op de vernissage die plaatsvond aan het einde van het programma.
Een andere deelnemer schreef een manifest over de veranderingen die nodig zijn in het educatief systeem, sommige deelnemers gaven een workshop en presenteerden deze op de vernissage.
We zijn benieuwd of dit experiment een bewijs kan zijn dat deze vorm van onderwijs nodig is als fundamenteel onderdeel van educatie in de toekomst.
Maatschappelijk vertalen
Aankomende zomer gaat het vierde hoofdstuk van ‘The Unthinkable Experiment’ door in LABIOMISTA. Emile: “De hoofdstukken staan niet los van elkaar. Het is de bedoeling om de deelnemers en alumni van vorige edities samen te brengen. Ze delen de wil om bij te dragen aan de wereld, om verandering teweeg te brengen en daar kunnen duurzame vriendschappen uit ontstaan.”
Deze editie wordt ‘The Unthinkable Experiment’ nog maatschappelijker. De deelnemers worden opnieuw heel vrij gelaten, staan voor dezelfde uitdaging om structuur te vinden in een structuurloos concept in een beperkte tijd, maar de vraag dit jaar is des te meer: wat betekenen deze vraagstukken in de maatschappij? Hoe kunnen de deelnemers hun concepten vertalen naar antwoorden voor problematieken in de maatschappij?
Fundamentele impact
Het interessante proces heeft ook in de toekomst nog veel potentieel. De schaal van het project groeit, steeds meer universiteiten en organisaties worden partners en de impact op de alumni zal binnenkort ook meetbaar zijn. Emile: “Als we de deelnemers over tien jaar vragen hoe zij terugdenken aan het experiment, hopen we dat het een grote impact op hen zal hebben nagelaten.
Informeel leren is moeilijk te kwantificeren en bevat diep innerlijke processen die niet op één nacht verbeteren. We zijn benieuwd of dit experiment een bewijs kan zijn dat deze vorm van onderwijs niet enkel complementair kan zijn aan traditioneel onderwijs, maar ook nodig is als fundamenteel onderdeel van educatie in de toekomst.”
De deelnemers delen de wil om verandering teweeg te brengen. Daar kunnen duurzame vriendschappen uit ontstaan.
Ook een participatieproject opzetten? Bekijk de mogelijkheden met de Europese Jeugdprogramma’s.
Beeldmateriaal: Siebe Vaes, Stoffel Hias en Kris Vervaeke (LABIOMISTA)
Tekst: Aulikki Lefèvre