ZoJong! deelt kennis over jonge mantelzorg met jeugdwerk en zorgsector
"Mag een kind wel zorg dragen voor iemand?"
Op het kruispunt van mantelzorg en jeugdwerk was het lang akelig stil: jonge mantelzorgers konden vaak nergens terecht. Julie Everix besloot daar verandering in te brengen. Als oprichtster en bezielster van ZoJong! – de eerste organisatie voor en door jonge mantelzorgers in Vlaanderen – strijdt ze voor de erkenning van jongeren die zorg dragen voor iemand.
Er waren wel organisaties die jonge mantelzorg als zijtak benaderen, maar er was geen volwaardige hulp.
Eén op vijf is jonge mantelzorger. Ofwel, één op vijf kinderen en jongeren draagt zorg voor iemand met een chronische ziekte, verslaving, beperking of psychische kwetsbaarheid. Toch was er lang geen organisatie die zich volledig richtte op die grote groep jongeren. “Er waren wel organisaties die jonge mantelzorg als zijtak benaderden, maar er was geen volwaardige hulp”, herinnert studente Julie Everix zich. “Hoe kan het dat we kinderen en jongeren die zorg dragen voor iemand zo hard in de steek laten?”
“Ik dacht: ik kan hierover zagen en klagen en in een paper schrijven dat er een gebrek is aan ondersteuning en erkenning van jonge mantelzorgers, maar dat is niet genoeg. Door mij te verdiepen in alle onderzoeken, ontvlamde er iets in mij. Ik moest iets doen.”
In de samenleving rust er nog altijd een groot taboe op jonge mantelzorgers. Ook jeugdwerkers durven soms niet praten met jongeren over de zorg die ze dragen.
En dus richtte Julie ZoJong! op, de eerste organisatie in Vlaanderen voor en door jonge mantelzorgers. De organisatie vult een enorm hiaat op, op het kruispunt van zorg en jeugdwerk. Zo organiseerde ZoJong! bijvoorbeeld de eerste inspiratieavond rond jonge mantelzorg voor professionals in de zorg, het onderwijs en het jeugdwerk. Experts deelden er inzichten uit onderzoek en jonge mantelzorgers vertelden over hun ervaring. JINT ondersteunt ZoJong! als solidariteitsproject, zo kunnen ze meer activiteiten opzetten waarin ze jonge mantelzorgers bijstaan.
Een kind dat zorgt, mag dat?
“In de samenleving rust er nog altijd een groot taboe op jonge mantelzorgers”, vertelt Julie. “Mensen vertellen me: in onze organisatie durven jeugdwerkers niet praten met jongeren over de zorg die ze dragen.” Angst en onwetendheid spelen daarin een grote rol.
“Die angst heeft ook te maken met het ouder- en kindbeeld dat leeft in onze samenleving”, weet Julie. “Mag een kind wel zorg dragen voor iemand? Veel mensen – ook jeugdwerkers - hebben het idee dat dat niet mag. Jeugdwerkers vragen zich vaak af wat ze moeten doen als ze erop uitkomen dat een kind toch zorgt voor zijn ouder, terwijl dat niet zou mogen. Daarom praten ze er vaak liever niet over.”
Tegelijk zijn kinderen en jongeren ook meester in het verborgen houden van hun thuissituatie. “Jeugdwerkers doen soms heel erg hun best om het gesprek te openen, maar botsen op loyaliteit, angst of schaamte”, geeft Julie aan. “Het is dus complex.”
Norm opleggen is niet relevant
Ook in de zorgsector missen jonge mantelzorgers vaak ondersteuning. “In ziekenhuizen of in de verslavingszorg maken hulpverleners heel weinig de reflex: Ah ja, mijn cliënt heeft een kind dat misschien wel de gevolgen ondervindt van deze situatie”, vertelt Julie.
“Anderzijds hebben zorgverleners vaak het gevoel dat ze de situatie voor de jonge mantelzorger moeten oplossen”, zegt Julie. Er heerst een idee van ‘We moeten alles oplossen, zodat het kind of de jongere geen jonge mantelzorger meer zou zijn.’ Maar in veel situaties kan dat niet. Die illusie is er enkel om te voldoen aan het ideaalbeeld van onbezorgd jong zijn.”
Onvoorwaardelijk accepteren
Julie raadt jeugdwerkers en zorgverleners daarom vooral aan om jonge mantelzorgers echt te zien en naar hen te luisteren. “Vraag kinderen alleen op gesprek. Zie hun zorgen en erken de mogelijk grote rol die zij opnemen in de zorg voor een familielid. Aanvaard hen onvoorwaardelijk in die rol. En durf ook vragen stellen.”
“Je helpt een jonge mantelzorger niet door te zeggen: dit is jouw verantwoordelijkheid niet. We geloven bij ZoJong! volledig in het onvoorwaardelijk accepteren van jongeren: wat jij ook doet of zegt, alles is oké. Daar zit een supergrote kracht in, omdat jonge mantelzorgers zich zo volledig gezien voelen. Dat is een heel mooi vertrekpunt om te kijken of überhaupt ondersteuningsnoden zijn. Of is het gewoon nodig dat er iemand is waarbij ze altijd terecht kunnen?”
Hebben jongeren in jouw organisatie een idee om hun buurt, stad of provincie beter te maken? Staan ze te springen om bijvoorbeeld een evenement te organiseren om de jongeren in de regio bij elkaar te brengen? Zet een Solidariteitsproject op via het European Solidarity Corps.
Tekst: Sarah Van Genechten
Beeld: ZoJong!
Dit artikel verscheen in de 13de editie van het SCOOP-magazine.